Kum Heykel Nedir ?

Basitçe ifade edecek olursak, kum heykel sadece kum ve su kullanılarak yapılan özel bir heykel biçimidir. Bunun en basit örneği deniz kenarında oynayan çocukların yaptığı kumdan kalelerdir. Tabii kumdan kaleler, karmaşık sanat ürünlerine kıyasla çok daha basitlerdir. Ama yine de belli bir tasarım ve yaratım öğesi içerdikleri için sanat ürünü oldukları söylenebilir. Kum heykeltıraşının işi ise biraz daha karmaşık ve zordur. Bu zorluk kum heykel sanatını, geleneksel heykel sanatından ayırır. Kum heykel mimari bir biçimin, anatomik bir figürün veya herhangi bir nesnenin canlandırması olabilir. Uygun kum ve doğru tekniğin kullanılması koşuluyla, kuma istenilen her türlü şekil verilebilir. Kum heykel sanatı, Mısırlılar tarafından M.Ö. 4000’de uygulanan bir sanat biçimidir.

Heykeller sadece kum ve su kullanılarak mı yapılır?

Evet, bunun dışında başka hiçbir malzemeye ihtiyaç yoktur.

Her türlü kum kullanılabilir mi?

Hayır. Kumun farksız olduğu, bütün kumların birbirinin aynısı olduğu düşünülür. Oysa öyle değildir. Kum çeşitlilik gösterir. Birçok kum tipi olduğunu söyleyebiliriz. Kumun farklılığı da yapabileceğiniz şeyleri belirleyen faktörlerin başında gelir. Hatta heykel yapımının öncelikli olarak ve sadece kumun tipine bağlı olduğunu bile söyleyebiliriz. Kum organik veya mineral olabilir. Organik kum tanecikleri, mercan, yumuşakçalar ve fosil parçacıklarından oluşur. Tuzlu suda bunlara rastlanabilir. Mineral kum veya kaya kumu ise mineral veya kaya parçacıklarından oluşur ve Alpler gibi dağlık bölgelerde bulunur.

Ne tür kum kullanılabilir?

Büyük boyutlu ve ince ayrıntı gerektiren kum heykeller için özel bir kuma ihtiyaç duyulur. Eğer festivalin düzenlendiği bölgede uygun kum mevcut değilse, en yakındaki kaynaklar araştırılır. Kullanılacak kumun heykel yapımı için uygun olup olmadığını anlamak için kum taneciklerinin yapısını ve şekillerini analiz etmek gerekir.

Kum taneciklerinin yapısı: Kare mi yuvarlak mı?

Heykelin sonunda aldığı şekli belirleyen, kullanılan kumun yapısıdır. Bir metreden daha yüksek heykeller için özel bir kum kullanılması gerekir. Kum taneciklerinin boyutu ve yapısı bu bakımdan büyük önem taşır. Tanecikler yuvarlak değil, karemsi olmalıdır. Bu tip kum tanecikleri zara benzer.

Heykel kumu: farklı boyutlarda karemsi kum tanecikleri

Plajlardaki kumlar çoğunlukla yuvarlak tanelidir; bunun nedeni ise dalgaların hareketi ve akıntılardır. Bu heykel açısından işlenmesi zor bir kum tipidir. En uygun kum ise daha keskin köşelidir ve daha düzgün bir yüzeyi vardır. Heykel yapımı için ideal diyebileceğimiz en uygun kum, nehirlerin yakınında bulunur ve dağlardan gelen su akıntılarıyla taşınır. Bu mineral kum tanecikleri farklı boyutlar da zarlara benzerler. Köşelidirler ve birbirlerine uyarlar.

Heykellere istenilen her şekil verilebilir mi?

Uygun kumun kullanılması ve deneyimli heykeltıraşların olması koşuluyla, kuma istenilen her türlü şekil verilebilir, her türlü şeyin heykeli yapılabilir. Bir kum heykeli tasarlarken neyin istendiğini dikkate alırız, ama yer çekimi de heykelin yapılabilirliği bakımından üzerinde durulması gereken bir konudur. Heykelin yapım aşamasında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri de, heykelin tamamının emniyetli bir şekilde desteklenmesidir.

Temel İlke

Bir kum heykel yaparken kullanılan teknikler, geleneksel heykel sanatının tekniklerinden çok farklı değildir. Basittirler ve herkes kolaylıkla öğrenebilir. İster 16 metre yüksekliğinde dev bir heykel inşa ediyor olun ister bir metreden daha küçük heykeller yapıyor olun, iki durumda da aynı ilke geçerlidir. Ve aynı işlemler aynı sırayla uygulanmaktadır. Bu ilkeleri şöyle özetleyebiliriz:

Sıkıştırılmamış ve sertleşmemiş yumuşak kumdan sert bir kum bloğu elde edilir. Bu, nemlendirilmiş kumu kat kat sıkıştırarak ve kaba bir şekil elde edilerek yapılır. Bu sırada büyük kalıplar kullanılır. Doğru boyutlara ulaşana kadar farklı kalıplarla kum hazırlanır.

Bundan sonraki aşama ise, katı bloklar halindeki kuma şekil verilmesidir. Kuma kumu keserek şekil verildiğini söyleyebiliriz genel bir ifadeyle. Bu işlem daima yukarıdan aşağıya doğru yapılır.

Kum heykeller nerede inşa edilebilir?

Kum heykeller aslında herhangi bir yerde inşa edilebilir. Ama halka açık dış mekanlarda heykel inşa edebilmeniz için belli bir yeterliliğe ve gerekli teknik donanıma sahip olmanız gerekir. İç mekanlarda zeminin sağlamlığı da önemli faktörler arasındadır. Bunun dışında, heykellerin inşa edileceği alana kumun nakledilmesi açısından, ulaşımın sağlanacağı yolların kalitesi de önemlidir; buna ilaveten, elektrik tertibatı, su bağlantıları ve belli yükseklikte su basıncı da dikkat edilmesi gereken hususlar arasında yer alır.

Kum heykeller açık havada ne kadar süre dayanabilir?

Kum heykel açık havada inşa edildiğinde, formunu aylarca koruyabilir. Bugüne dek, en uzun süre bozulmadan kalabilmiş olan kum heykel, bir Hollandalı heykeltıraşın yaptığı bir heykeldir ve 1 yıl 9 ay bozulmadan kalmıştır. Bu heykel Madurodam’da yapılmış ve kışın bile bozulmadan kalmıştır. Kaliforniya’da yapılan bir başka kum heykel de 2 yıl boyunca bozulmadan kalarak, başka bir rekorun sahibidir. Bu demektir ki, kum heykeller kapalı mekanlarda yapılacak olsalar, dokunulmadıkları sürece yıllarca bozulmadan kalabilirler.

Heykeller tamamlandıktan sonra, nemin korunması gerekir mi?

Hayır. Yalnızca heykel üzerinde çalışma aşamasında nemin belli ölçüde korunması zorunludur. Sonrasında buna ihtiyaç yoktur. Kum heykeltıraşlarının çalışırken sprey kullanmalarının nedeni budur. Heykel tamamlandığında, bu özel solüsyonlar sayesinde tamamen kurur ve sertleşir. Kum iyice sıkışırsa dağılmaz.

Kum heykelleri yağmurdan ve diğer kötü hava koşullarından korumak için özel bir solüsyon kullanılarak ince bir koruyucu tabaka elde edilir. Özel bir bitkisel protein ile elde edilen bir solüsyondur bu ve tamamen ekolojiktir.

Yağmur gibi hava şartlarında ne olur? Bunun heykele herhangi bir zararı olur mu?

Yağmur yağışı kum heykele ciddi bir zarar vermez. Böyle bir durumda, kum yağmur suyunu emecek ve yağış sona erdikten sonra, emilen bu su buharlaşacaktır. Sağanak yağış durumunda, heykelin yatay yüzeylerinde, yağmur damlalarının çarpmasına bağlı olarak bir yapı değişikliği meydana gelebilir. Bu bölgelerde kuma verilmiş düzgün şekil biraz bozulur. Ama yağış sona erdikten sonra bu bozulan bölgeler kolaylıkla düzeltilebilir.

Şiddetli rüzgar veya fırtına gibi kötü hava koşulları kum heykelleri olumsuz etkiler mi?

Rüzgarın kum heykeller üzerinde hiçbir olumsuz etkisi yoktur. Kum iyice katılaşana dek sıkıştırılmış olduğu için, rüzgar kumun bu yapısını bozamaz. Kum bir heykel 7 Şiddetinde bir rüzgara rahatlıkla dayanabilir. Açık havadaki heykelleri korumak amacıyla, yüzeye yapay bir protein solüsyonu tatbik edilir.

Renkli kum nasıl elde edilir? Doğal mıdır?

Kum tamamen doğal bir malzemedir, ona güzelliğini veren de budur. Kum heykeltıraşları renk elde etmek için özel ışık ve gölge efektleri kullanırlar. Ama ince çakıllı kum ve beyaz kum gibi renkli kumlarda doğal renk efektleri kullanıldığı da olur. Geceleri meşaleler, mumlar ve özel renkli ışıklar ile son derece özel bir efekt de yaratılmaktadır.

Bir kum heykelin yapımı ne kadar zamanda tamamlanır?

Bu, verilmek istenen şekle, yani heykelin tasarımına ve çalışılan ortama bağlı olarak değişmektedir. Örneğin bir logonun yapımı yarım gün almaktadır. Büyük boyutlu heykellerde bu süre bir haftaya kadar çıkmaktadır. Boyut büyüdükçe ve verilmek istenilen ayrıntılar fazlalaştıkça, heykelin yapım süresi de artacaktır.

Ne tür teçhizat kullanılır?

Kumun çalışma alanına nakledilmesi için, gemiler, kamyonlar, ekskavatörler, traktörler, vinçler ve mekanik kürekler kullanılır. Gevşek kum önce tahta kalıplara koyulmalıdır. Bu kalıplar farklı boyutlarda ve şekillerde her iki tarafı açık tahta kutular, sandıklar, kasalardan oluşur. Kum mekanik titreşimli tabakalardan oluşan özel aletler, çekiç ve balyoz gibi aletler kullanılarak sıkıştırılır. Daha sonra kalıplanıp sıkıştırılmış kumun kesilmesi ve yontularak şekillendirilmesi gerekir. Bunun için de spatula ve mala gibi benzeri aletler kullanılır. Son rötuşların verilmesi için fırça ve benzeri aletler kullanılır.

Heykeltıraşlar kum heykellerinin sonunda yıkılmasından rahatsız olurlar mı?

Hayır. Onları belli bir saygı duyarak yıkarız. Sıradan bir heykel ile kum heykel arasındaki önemli fark, tam da yaratım ve yıkım sürecinden kaynaklanır. Yapıları gereği kumdan heykeller kısa ömürlüdürler. Kum heykel yapan birisi, yarattığı sanat ürününün geçici bir yapısı olduğunu bilir. Heykeltıraşlar heykelin yaratım sürecinin ve yaratılan imgenin geçici olduğunu bilir, ama eşsiz bir anı olarak hafızalarda yer edeceğini de bilir. Zaten bu sanatı eşsiz kılan da budur. Yaratılan nesne geçicidir belki, ama anısı kalıcıdır, bu yönüyle sonsuzluğa aralanan bir kapı gibidir adeta. Sanatçının önünde ise yaratılmayı bekleyen yeni bir kum heykel vardır. Onun arzusunu dinç tutan da budur.